Jacek Wiśniewski – Główny Specjalista w Wydziale Projektów Konkursowych w Departamencie Funduszy UE w Ministerstwie Infrastruktury – Instytucji Pośredniczącej dla Programu Opercyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007-2013 (POIiŚ). Specjalizuje się w zakresie pomocy publicznej oraz zagadnień związanych z udzielaniem dofinansowania UE inwestycjom transportowym w postępowaniach konkursowych: drogi krajowe w miastach na prawach powiatu w sieci i poza siecią TEN-T, bezpieczeństwo transportu drogowego, inteligentne systemy transportowe, transport intermodalny oraz bezpieczeństwo i ochrona transportu lotniczego.

Absolwent Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lubelskiej Szkoły Wyższej, SGH w Warszawie oraz Chicago-Kent College of Law w Illinois. Doświadczenie zdobywał m.in. w kancelarii White&Case Daniłowicz, Jurcewicz i Wspólnicy.

NOWA JAKOŚĆ W ZARZĄDZANIU RUCHEM W MIASTACH

l. BENEFICJENCI I ZAKRES INWESTYCJI

Największe miasta Polski oraz związki miast przy udziale środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach działania 8.3 Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2007-2013 (POIiŚ) rozpoczynają znaczące inwestycje w rozbudowę systemów detekcji i modernizację sygnalizacji świetlnych, systemy zarządzania transportem publicznym, dynamicznej informacji pasażerskiej oraz różnorodne tablice zmiennej treści.

W ramach ogłoszonej w dniu 7 stycznia br. listy rankingowej konkursu, resort infrastruktury rozdysponował kwotę ponad 542 mln zł na inwestycje w inteligentne systemy transportowe przy maksymalnym dofinansowaniu każdego projektu do 85 proc. kosztów kwalifikowanych. Dzięki temu 11 polskich miast zdobędzie kolejne doświadczenia na polu wdrażania ITS. Należą do nich w kolejności ulokowania się w rankingu Bydgoszcz, Gliwice, Kraków, Wrocław, Poznań, Trójmiasto, Komunikacyjny Związek Komunalny Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, Kalisz, Koszalin, Rzeszów oraz aglomeracja szczecińska.

II. ITS SZANSĄ DLA KAŻDEGO Z MIAST

Szczególnie interesująco przedstawia się sytuacja wdrażania rozwiązań teleinformatycznych w mniejszych miastach, które do tej pory z powodu ograniczeń budżetowych nie inwestowały znaczących środków w nowoczesne technologie. Między innymi na przykładzie Gliwic, Kalisza, i Koszalina można już zaobserwować ukierunkowanie zainteresowanie systemami usprawniającymi przepływ potoków pojazdów oraz zapewniającymi monitoring i bezpieczeństwo podróżujących.

Projekt pn. ‘Rozbudowa systemu detekcji na terenie miasta Gliwice wraz z modernizacją wybranych sygnalizacji świetlnych, etap I’ został uznany przez ekspertów CUPT oceniających inwestycję za jeden z najlepszych, uzyskując tym samym maksymalną liczbę punków w ramach konkursu 8.3 POIiŚ.

Przy wartości całkowitej około 30 mln zł oraz dofinansowaniu w UE w kwocie ponad 24 mln zł, projekt obejmuje modernizację sygnalizacji świetlnych eksploatowanych na 15 skrzyżowaniach poprzez zaprojektowanie i zainstalowanie detektorów pojazdów (wideo detekcja) i pieszych (przycisków dla pieszych), wymianę osprzętu sygnalizacji (maszty, sygnalizatory), aktualizację programów pracy sygnalizacji oraz montaż kamer służących do monitoringu miejskiego. Rozbudowa punktów dostępowych do sieci WiMAX na wybranych skrzyżowaniach, polegać będzie na zapewnieniu komunikacji stanowiskom operatorskim lokalizowanym w ZDM w Gliwicach, Centrum Ratownictwa Gliwice oraz Centrum Sterowania Ruchem z każdym sterownikiem eksploatowanym na wskazanych skrzyżowaniach za pośrednictwem WiMAX jak i sieci zapasowej światłowodowej Gigabit Ethernet wykonanej w technologii ringu.

W kolejnym przypadku budowa ‘Zintegrowanego Systemu Zarządzania Ruchem Drogowym w Kaliszu, etap I’, jednego z najnowocześniejszych w kraju, będzie kosztowała 23 mln zł, z czego ponad 19 mln zł Miasto otrzyma ze środków EFRR w ramach działania 8.3 POIiŚ.

Zakres rzeczowy projektu przewiduje budowę zintegrowanego systemu zarządzania ruchem i transportem publicznym poprzez zakup i montaż 10 modułów obejmujących system monitorowania i zarządzania sygnalizacją świetlną, system wideo 23 skrzyżowań oraz system tablic znakowych zmiennej treści. Kierowcy łamiący przepisy drogowe będą musieli mieć się na baczności z uwagi na instalację systemu rejestracji pojazdów przejeżdżających na czerwonym sygnale, systemu rejestracji pojazdów przekraczających dozwoloną średnią prędkość przejazdu na odcinku drogi, a także systemu wykrywania i rejestracji pojazdów przekraczających dopuszczalny nacisk osi. Możliwe będzie także automatyczne wykrywanie pojazdów poszukiwanych oraz zliczanie pojazdów z podziałem na kategorie.

Docelowe działanie systemu polegać będzie na zbieraniu na bieżąco informacji o sytuacji na drogach (dystrybucja danych ruchowych), a następnie na dostosowaniu do niej pracy sygnalizacji w newralgicznych punktach miasta.

Inwestycją mającą duże szanse na wsparcie kwotą ponad 11 mln zł z POIiŚ jest także projekt ‘Budowa Inteligentnego Systemu Transportowego w Koszalinie’. Szacowany na 13,5 mln zł projekt przewiduje uruchomienie systemu umożliwiającego monitorowanie natężenia ruchu na ulicach, sterowanie sygnalizacją świetlną w celu rozładowania korków oraz informowanie kierowców za pomocą elektronicznych tablic o wolnych miejscach parkingowych i utrudnieniach na drodze. Na drogach wjazdowych do miasta planowany jest montaż specjalnych wag, których zadaniem jest zatrzymanie zbyt obciążonych pojazdów. System ma również pomóc policji w poszukiwaniu pojazdów na podstawie analizy tablic rejestracyjnych oraz w identyfikacji samochodów, których kierowcy łamią przepisy. Natomiast system pomiaru wysokości pojazdów ma uniemożliwić poruszanie się po mieście zbyt wysokich samochodów.

III. CELE DO OSIĄGNIECIA

Duże możliwości systemów a także różnorodność stosowanych technologii widoczna jest w większości planowanych inwestycji. Można zauważyć, iż pewne rozwiązania ITS w projektach realizowanych w miastach stają się standardem. Dotyczy to zwłaszcza montowania dynamicznej informacji przystankowej, informującej pasażerów o dokładnym czasie przybycia pojazdu komunikacji miejskiej czy e-kiosków, umożliwiających szybkie i nieograniczone porą dnia nabywanie biletów i ładowanie kart miejskich.

Kluczem do sukcesu realizowanych projektów są zwłaszcza systemy montowane w obrębie skrzyżowań. W zakresie zarządzania ruchem standardem w każdym projekcie są systemy służące do monitoringu i pomiaru natężenia ruchu, zbierania danych i tworzenia na ich podstawie aktywnych symulacji i analiz statystycznych, umożliwiających w rezultacie kierowanie dodatkowych pojazdów komunikacji miejskiej lub właściwe sterowanie sygnalizacją. Część miast ukierunkowała się dodatkowo na systemy ważenia pojazdów w ruchu – tzw. Weight In Motion (WIM), które mają być swego rodzaju antidotum na przyspieszone niszczenie nawierzchnie dróg, i które przyczynić się mają do eliminowania z ruchu pojazdów przeciążonych. Z nowinek wprowadzanych do stosowania w niektórych miastach są systemy monitorujące typ pojazdu poruszającego się bus-pasem.

Wynikiem wszystkich planowanych w ramach działania 8.3 POIiŚ projektów będzie przebudowa lub usprawnienie ruchu na około 240 wrażliwych skrzyżowaniach w kraju. Skrócenie czasu przejazdu o kilka sekund na każdym pojeździe daje w skali roku nie tylko ogromne korzyści w ramach oszczędności czasu ale także powiązane jest z podniesieniem poziomu bezpieczeństwa wszystkich podróżujących.

Większość miast deklaruje, że prowadzone obecnie prace są elementami projektów pilotażowych lub pierwszymi etapami większych przedsięwzięć. Z tego prosty wniosek, że boom na rynku ITS w miastach będzie z pewnością zintensyfikowany w ciągu kilku najbliższych lat.

Literatura

[1] Szczegółowy opis priorytetów POIiŚ; www.pois.gov.pl

[2] Lista rankingowa (działanie 8.3 POIiŚ); www.cupt.gov.pl

[3] Wnioski o dofinansowanie poszczególnych projektów