Godzinowe natężenie ruchu pojazdów na drodze publicznej wewnątrz-osiedlowej w Będzinie – Osiedle Syberka

Z uwagi na systematyczny wzrost liczby pojazdów (rys. 1) jak również natężenia ruchu na drogach obszarów miejskich i zamiejskich (rys. 2), wydaje się zasadnym zwrócenie uwagi na występujące natężenie ruchu pojazdów poza głównymi układami drogowymi. Dlatego zrealizowano pomiary natężenia ruchu pojazdów na odcinku drogi gminnej – drogi publicznej, jednak będącej drogą przechodzącą w całości wewnątrz osiedla mieszkaniowego. Autor samodzielnie wykonywał pomiary i są to jego pierwsze badania jakie zostały przeprowadzone na wyznaczonym odcinku drogi. Z uwagi na występujące ograniczenia m.in. jednoosobowe wykonywanie pomiarów, badanie zostało ograniczone do dwóch wybranych godzin w ciągu dnia.

Rys. 1. Liczba pojazdów samochodowych i motorowerów (w mln) w województwie śląskim w latach 2005 – 2015 [1]

Rys. 2. Średnie dobowe natężenie pojazdów na drogach wojewódzkich – wartości dla województwa, w województwie śląskim w latach 2005, 2010, 2015, których zarzadcą jest Zarząd Województwa Śląskiego [2]

Fragment drogi, na której wykonano pomiary

Wybrany do pomiarów odcinek drogi zlokalizowany jest w Będzinie na osiedlu Syberka– 14 tysięcy mieszkańców według [3]. Będzin jest to jedno z najstarszych miast Województwa Śląskiego – prawa miejskie uzyskało już w 1358 roku za czasów panowania króla Kazimierza III Wielkiego. Natomiast osiedle powstawało w latach 1959 – 1985, a pierwsze bloki oddawano do użytku już w 1961 roku. Osiedle im. Polskiej Partii Robotniczej to jego pierwotna nazwa, która została zmieniona w 1990 roku na Osiedle Syberka [3]. Wybrany do przeprowadzenia badań odcinek drogi – ulica 9 Maja, jest jednojezdniowy po jednym pasie ruchu w każdą stronę o długości około 100 m – rys. 3. Zarówno początek jak i koniec wyznaczonego do badań odcinka drogi ograniczony został skrzyżowaniami. Pierwsze skrzyżowanie – ulica 9 Maja z ulicą Józefa Skalskiego (nr drogi 300107S), natomiast drugie to ulica 9 Maja (nr drogi 300003S), ulica Zwycięstwa (nr drogi 300133S) oraz I Armii Wojska Polskiego (nr drogi 300003S) [4]. Wszystkie krzyżujące się drogi są drogami publicznymi w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 21 marca 1985 roku o drogach publicznych [5], a ich zarządcą zgodnie z art. 19 ust. 2 pkt. 4 niniejszej ustawy jest prezydent miasta. Przy każdej jezdni jest chodnik oddzielony od jezdni pasem zieleni. Droga jest oświetlona latarniami. Na badanym odcinku drogi wyznaczone jest jedno przejście dla pieszych. W obrębie rozważanego odcinka drogi występuje zabudowa wysoka – bloki o liczbie pięter 10 i wyższe oraz niska, bloki o wysokości do 3 pięter, wraz z parkingami przy nich zlokalizowanymi. Poza blokami mieszkalnymi generatorami ruchu, znajdującymi się w odległości ok. 100 metrów od badanego odcinka drogi znajduje się kościół pod wezwaniem Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny oraz Urząd Skarbowy. Przy jednym z pasów ruchu jest parking na około 14 samochodów.

Rys. 3. Odcinek drogi, na którym wykonywane były pomiary [6]

Badanie

Pomiary realizowano w okresie od 3 marca do 30 października 2016 roku. Wykonywane one były w dwóch wybranych godzinach tj. od godziny 5:00 do godziny 6:00 oraz od godziny 17:00 do 18:00, po 10 pomiarów dla każdej godziny, dla każdego dnia tygodnia. Tym samym wykonanych zostało w sumie 140 pomiarów, co odpowiada 140 godzinom przeprowadzonych badań. Dni podczas, których realizowano pomiary zostały wybrane w sposób dowolny, bez szczególnego ich wyznaczania. Jednak, zrezygnowano z przeprowadzania pomiarów w dni świąteczne np. Wielkanoc czy w tzw. długi weekend 1-3 maja, nie przeprowadzono również pomiaru w godzinie 17:00 – 18:00 w dniu 25 czerwca w czasie np. meczu piłkarskiego reprezentacji Polski ze Szwajcarią podczas odbywających się mistrzostw Europy we Francji, chcąc uniknąć nieprawidłowości poprzez możliwość wystąpienia zafałszowania wyniku pomiaru. Ponadto badania wykonywane były nie zależnie od warunków pogodowych i widoczności, zarówno przy świetle dziennym, o świcie jak i po zmierzchu przy oświetleniu drogi pochodzącym z latarni. W pomiarach uwzględniano: samochody ciężarowe, autobusy, samochody dostawcze, samochody osobowe, motocykle, skutery, quady, rowery, wózki elektryczne poruszające się jezdnią, traktory (w trakcie badań pojawił się jeden taki pojazd). W tabeli nr 1 przedstawione zostały wartości średnie z przeprowadzonych pomiarów natężenia ruchu, natomiast na rysunkach 4 i 5 wykresy obrazujące rozkład średniego natężenia w poszczególnych dniach. Obliczone średnie pomiarów zaokrąglone zostały do liczb naturalnych. W przypadku, gdy po przecinku otrzymano pierwszą liczbę 5 i niższą, liczbę pojazdów zaokrąglano w dół, natomiast powyżej 5 liczbę pojazdów zaokrąglano w górę.

Tab. 1. Średnie wyniki wszystkich pomiarów natężenia ruchu pojazdów (badania własne)

Rys. 4. Natężenie ruchu pojazdów dla godziny 5:00 – 6:00

Rys 5. Natężenie ruchu pojazdów dla godziny 17:00 – 18:00

Na podstawie przeprowadzonych pomiarów stwierdza się, iż największe natężenie ruchu pojazdów spośród wykonanych w godzinie pomiędzy 17:00 – 18:00 wystąpiło w poniedziałek 30 maja i wyniosło 518 pojazdów, natomiast najniższe z tej godziny miało miejsce w niedzielę 7 sierpnia i wyniosło 185 pojazdy (przy ujęciu dni z poza weekendu najniższe natężenie odnotowano w czwartek 25 sierpnia – 344 pojazdy). Średnie natężenie ruchu z całego tygodnia z godziny 17:00-18:00 wyniosło 386 pojazdów (bez uwzględnienia średniej z soboty i niedzieli, 442 pojazdy). Wpływ generatora ruchu jakim jest Urząd Skarbowy można uznać za istotny bowiem należy zwrócić uwagę, iż jedynie w poniedziałek kiedy to urząd czynny jest do godziny 18:00, wystąpiły trzy pomiary w których odnotowano przekroczenie 500 pojazdów w ciągu godziny (w dniach: 25.04 – 511, 30.05 – 518, 10.10 – 509). W przypadku godziny 5:00 – 6:00 najwyższe natężenie miało miejsce w poniedziałek 18 kwietnia – 175 pojazdów, a najniższe w niedzielę 21 sierpnia – 27 pojazdów (uwzględniając dni z poza weekendu, w czwartek 11 sierpnia – 125 pojazdów). Średnie natężenie ruchu z całego tygodnia z godziny 5:00-6:00 wyniosło 129 pojazdów (natomiast bez uwzględnienia średniej z soboty i niedzieli, 155 pojazdów). Ponadto maksymalna różnica w średniej liczbie pojazdów dla godziny popołudniowej, nie uwzględniając dni weekendowych, dochodzi do 40 pojazdów pomiędzy poniedziałkiem a czwartkiem, natomiast różnica pomiędzy sobotą a niedzielą wynosi zaledwie 11 pojazdów. Inaczej sytuacja prezentuje się w godzinie porannej, tutaj w dniach od poniedziałku do piątku różnice maksymalne są nie wielkie i wynoszą 3 pojazdy, a występują pomiędzy wtorkiem i środą, w które to dni liczba pojazdów osiągnęła wartość po 156, a piątkiem gdzie średnie natężenie to 153 pojazdy. Natomiast duża różnica w średnim natężeniu ruchu występuje pomiędzy sobotą a niedzielą, wynosząca 52 pojazdów.
Istotną jest kwestia, iż w pomiarach uwzględniane były pojazdy, które kilkakrotnie przejechały objęty pomiarem odcinek drogi ponieważ przypuszczalnie kierowcy tych pojazdów nie mogli znaleźć wolnego miejsca parkingowego, a tym samym przyczyniali się do wzrostu natężenia ruchu.
W trakcie pomiarów zauważono te same samochody zaparkowane w tych samych miejscach przez klika dni z rzędu, co świadczyć może o braku korzystania z przedmiotowych pojazdów, bądź wykorzystywania je sporadycznie przez ich użytkowników. Można też brać pod uwagę sytuację, iż posiadacze tych pojazdów pokonują krótkie czasowo i odległościowo podróże, co pozwala im wrócić w te same miejsce parkingowe.
Ponadto na osiedlu występuje nie optymalne wykorzystywanie dostępnej przestrzeni parkingowej, poprzez parkowanie pojazdów w sposób niedbały i z dużymi odległościami pozostawionymi pomiędzy poszczególnymi pojazdami – fot. 1. Takie zachowanie kierowców powoduje ograniczenie i tak nie wystarczającej liczby miejsc parkingowych. Jednocześnie na fot. 2 i 3, przedstawiono nie rzadką sytuację ekstremalnego wykorzystywana każdej wolnej przestrzeni do zaparkowania (nawet w miejscach niedozwolonych – na tzw. kopercie, czy na wysokości wyznaczonego przejścia dla pieszych).

Fot. 1. Znaczne odległości pomiędzy zaparkowanymi pojazdami

Fot. 2. Pojazdy zaparkowane w miejscach niedozwolonych

Fot. 3. Pojazdy zaparkowane na chodnikach, trawnikach

Wnioski.

1. Praktycznie stałe średnie natężenie ruchu pojazdów wystąpiło w godzinie porannej w dniach od poniedziałku do piątku. Pozwala to przypuszczać, że ruch poranny na drodze jest wykonywany w zasadzie przez tę samą grupę jej użytkowników (wyjazdy do pracy, dowóz towarów do sklepów zlokalizowanych na osiedlu).
2. Dodatkowy generator ruchu przyczynia się do wzrostu natężenia ruchu pojazdów.
3. Koniecznym będzie przeprowadzenie w przyszłości pomiarów celem weryfikacji otrzymanych wyników.
4. W celu ograniczania wykonywania pustych przejazdów w poszukiwaniu wolnego miejsca parkingowego należy rozważyć podjęcie działań mających na celu zarządzanie ruchem na systemach drogowych osiedli mieszkaniowych, między innymi poprzez wdrażanie monitoringu zajętości miejsc parkingowych i stosowanie tablic informacyjnych o ich dostępności. Wskazane jest, aby taka informacja umieszczona była tuż przed wjazdem w obszar ścisłego „centrum” osiedla.
5. Należy rozważyć zastosowanie przy przejściach dla pieszych rozwiązań ułatwiających przechodzenie pieszym, poprzez zastosowanie przycisków wzbudzających sygnał zielony dla pieszych, a wstrzymujących ruch na drodze. Dotyczy to dróg poza strefami zamieszkania oznaczonych znakami D-40 i D41 – rys. 6.

Rys. 6. Znak D-40 strefa zamieszkania, znak D-41 – koniec strefy zamieszkania [7]

1. Zasadnym byłoby rozważenie budowy w przyszłości parkingów wielopoziomowych, przy czym najskuteczniejszym dla architektury otoczenia osiedla rozwiązaniem byłyby parkingi podziemne wielopoziomowe, tak aby przestrzeń pomiędzy blokami wypełniona mogła być placami zabaw dla dzieci, alejkami uzupełnionymi zielenią i małą funkcjonalną architekturą. Estetyka obszaru zabudowy osiedli mieszkaniowych winna umożliwić możliwie najdogodniejsze warunki spędzania wolnego czasu i odpoczynku.
2. Proponuje się ograniczenie ruchu na drodze osiedlowej poprzez wprowadzenie darmowej komunikacji miejskiej pomiędzy centrum miasta, w którym zlokalizowane są liczne cele podróży, a osiedlem. Można wyodrębnić linie autobusowe lub tramwajowe, które łączą bezpośrednio centrum miasta z osiedlem. Osoby wykorzystujące transport zbiorowy w wyznaczonej strefie mogłyby się poruszać komunikacją miejską bez ponoszenia opłaty za przejazd.

Literatura.

1. Dane z GUS –u. Transport. Wyniki działalności w 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, 2010, 2013, 2014, 2015.
2. BIP Województwa Śląskiego w dniu 31.10.2016 r. (Zestawienie wartości średniodobowego ruchu na drogach wojewódzkich województwa śląskiego (SDR 2005, SDR 2010, SDR 2015)
3. SYBERKA – DAWNIEJ I DZIŚ. 55 rocznica lokalizacji ogólnej budowy osiedla Syberka w Będzinie, 2012r.
4. Na podstawie załącznika do Uchwały nr 1575/271/IV/2013z dnia 16.07.2013 r. Zarządu Województwa Śląskiego.
5. Ustawa z dnia 21 marca 1985 roku o drogach publicznych (tekst jednolity Dz. U. z 2016 r. poz. 1440)
6. http://mapy.orsip.pl/imap/ – z dnia 18.03.2016 r.
7. http://znaki-drogowe.pl