Z Wojciechem Szczurkiem – prezydentem Gdyni, rozmawiamy o największym przedsięwzięciu w historii współpracy Trójmiasta, zarówno pod względem obszaru, jak i finansów, czyli o inteligentnym systemie zarządzania ruchem Tristar, który ma zrewolucjonizować komunikację miejską w Trójmieście.
Paulina Modelewska: Pomysł na stworzenie tego systemu zrodził się już ponad dekadę temu. Dlaczego tak dużo czasu upłynęło do momentu podpisania umowy na jego wykonanie?
Wojciech Szczurek: Pierwsze prace nad przedsięwzięciem rozpoczęły się w 2002 roku. Powstała wtedy ogólna koncepcja zintegrowanego systemu zarządzania ruchem dla Gdyni. W kolejnych latach naukowcy z Katedry Inżynierii Drogowej Politechniki Gdańskiej opracowali koncepcje dla Obwodnicy Trójmiasta oraz Sopotu i Gdańska, a w 2007 roku koncepcję szczegółową. W tym samym roku został uruchomiony projekt pilotażowy, zrealizowany w Gdyni na 9 skrzyżowaniach w ciągu ul. Morskiej, na których został zainstalowany system sterowania ruchem SCATS oraz system, będący zaczątkiem systemu priorytetów dla pojazdów transportu zbiorowego. Opracowanie koncepcji systemu TRISTAR wymagało zatem przeprowadzenia wielu działań, m.in. zdiagnozowania problemów, które można rozwiązać dzięki wprowadzeniu środków ITS, opracowania architektury regionalnej systemu (wobec braku standardów i architektury krajowej), wdrożenia projektu pilotażowego, który pozwolił na zidentyfikowanie zagrożeń oraz działań organizacyjnych związanych ze współpracą miast. Istotna była również kwestia finansowania realizacji systemu. Wobec wysokich kosztów inwestycji aplikowaliśmy o dofinansowanie ze środków unijnych, co wymagało przygotowania dodatkowej dokumentacji. Obecnie Trójmiasto po otrzymaniu dofinansowania w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko rozpoczęło realizację systemu, którego uruchomienie przewidywane jest na początku 2014 roku.
Paulina Modelewska: Jak rozkładają się koszty budowy tego sytemu, jaki wkład wnosi UE, a jaki poszczególne miasta?
Wojciech Szczurek: Koszt wdrożenia systemu wynosi ponad 184 mln zł. Uzyskaliśmy 156 mln zł dofinansowania z Unii Europejskiej co stanowi 85% kosztów kwalifikowanych całego projektu. Pozostałą część kosztów ponoszą partnerzy (Gminy Miast: Gdańska, Gdyni i Sopotu), każdy proporcjonalnie do rzeczywistej wartości robót wykonywanych na obszarze swojego miasta.
Paulina Modelewska: W jaki sposób udało się połączyć wysiłki Gdańska, Gdyni i Sopotu w budowie systemu?
Wojciech Szczurek: Nie było to trudne zadanie. Wszystkim miastom zależy na usprawnianiu możliwości zarządzania ruchem i poprawie sprawności systemów transportu. Nasza współpraca jest niezbędna do zapewnienia w Trójmieście dobrych warunków podróżowania transportem indywidualnym, jak również zbiorowym.
Paulina Modelewska: Na czym polega innowacyjność systemu TRISTAR w stosunku do innych podobnych systemów np. w Warszawie czy Łodzi?
Wojciech Szczurek: Punktem wyjścia dla przygotowania dobrego projektu z zakresu inteligentnych systemów transportowych powinno być przeprowadzenie badań układu transportowego, które pozwalają na wyciągnięcie wniosków odnośnie potrzeb dotyczących usprawnienia zarządzania ruchem drogowym na danym obszarze. Powstała diagnoza powinna być dopiero podstawą do stworzenia architektury systemu i koncepcji, na bazie której w dalszym etapie następuje projektowanie i dopracowywanie szczegółów konkretnych rozwiązań.
W naszym przypadku do określenia społeczno-ekonomicznych wskaźników przedsięwzięcia wykorzystane zostały pomiary i analizy przeprowadzone w 2007 i 2008 roku wraz z m.in. prognozami rozwoju ruchu (w tym motoryzacji i struktury przewozów), liczebności i struktury ludności oraz wskaźników makroekonomicznych w ciągu najbliższych 25 lat. Bez rzetelnej analizy i obiecujących prognoz nie zabieralibyśmy się do tak potężnego projektu i bez niej, jako swoistego biznesplanu – nie mielibyśmy szans na unijną dotację.
Przeprowadzenie tak pogłębionej fazy analitycznej, przed przystąpieniem do projektowania konkretnych rozwiązań, gwarantuje nam, iż funkcjonalność powstałego systemu odpowiada faktycznemu zapotrzebowaniu użytkowników. W ramach systemu TRISTAR na podstawie diagnozy systemów transportu, opracowano architekturę regionalną systemu, która pozwoliła na jednoczesną realizację wielu komplementarnych elementów funkcjonalnych. Przedsięwzięcie jest bardzo efektywne. System przyniesie korzyści użytkownikom dzięki zmniejszeniu liczby wypadków, emisji spalin, kosztów eksploatacji pojazdów oraz skróceniu czasu podróży kierowców i pasażerów.
Paulina Modelewska: Jakie korzyści z realizacji tego projektu będzie czerpać Trójmiasto, a jakie jego mieszkańcy?
Wojciech Szczurek: Po ulicach Trójmiasta będziemy jeździli łatwiej i bezpieczniej. System umożliwi, poprzez ogólnodostępny internetowy serwis informacyjny, zapoznanie się z aktualną sytuacją na drogach. Informacje dotyczące rzeczywistego czasu odjazdu pojazdów komunikacji publicznej będą przekazywane, oprócz portalu internetowego, również za pośrednictwem tablic znajdujących się na przystankach. Na portalu internetowym oraz w terminalach pasażerskich zlokalizowanych w głównych węzłach transportowych Trójmiasta każdy będzie mógł zaplanować swoją podróż. Wraz z wprowadzeniem systemu TRISTAR transport zbiorowy uzyska priorytet w sygnalizacji świetlnej na skrzyżowaniach, co z pewnością poprawi jego punktualność. Za pośrednictwem tablic o zmiennej treści, w zależności od sytuacji, kierowcy będą informowani np. o wypadkach drogowych i zalecanych objazdach oraz czasie przejazdu pomiędzy wybranymi miejscami w Trójmieście.
Dla kierowców szczególnie ważną informacją będą komunikaty o liczbie i lokalizacji wolnych miejsc parkingowych, które pozwolą na szybkie i skuteczne zaparkowanie pojazdu nawet w centrum miasta. Znaki zmiennej treści będą ostrzegały kierowców o warunkach pogodowych oraz ograniczały dopuszczalną prędkość w przypadku złych warunków atmosferycznych, co poprawi bezpieczeństwo ruchu. System sterowania ruchem drogowym usprawni poruszanie się pojazdów dzięki dostosowaniu parametrów sygnalizacji do bieżącego natężenia ruchu, co w konsekwencji zmniejszy kolejki pojazdów. Usprawnienie systemu komunikacji w naszej aglomeracji pozwoli na upłynnienie ruchu i skrócenie czasu podróży, a co za tym idzie ograniczy również emisję spalin.
Dzięki Centrom Zarządzania Ruchem służby miejskie uzyskają możliwość natychmiastowego reagowania na problemy pojawiające się w układzie ulicznym takie jak zdarzenia drogowe lub awarie pojazdów transportu zbiorowego. Pozwoli to na szybsze eliminowanie ich skutków.
Paulina Modelewska: Kiedy system będzie całkowicie oddany do użytku, kiedy będzie można zaobserwować pierwsze efekty jego działania?
Wojciech Szczurek: Uruchomienie systemu nastąpi w pierwszej połowie 2014 roku. Zgodnie z założeniami, w efekcie realizacji projektu nastąpi skrócenie czasu przejazdu wszystkich pojazdów o 5,5 procent oraz skrócenie czasu podróży środkami transportu zbiorowego o 6,5 procent.
Paulina Modelewska: Czy to dobry pomysł aby tak skomplikowany projekt wdrażać w całości za jednym razem?
Wojciech Szczurek: W przypadku, gdy opracowana jest architektura systemu nie ma znaczenia w jakiej części jest on wdrażany. Realizowane elementy stanowią zaplanowaną część docelowego kształtu konstrukcji. Obecny zakres prac stanowi pierwszy etap docelowego zintegrowanego systemu zarządzania ruchem zarówno obszarowo, jak i funkcjonalnie. Realizacja wielu elementów systemu w ramach jednego zamówienia gwarantuje także ich kompatybilność i przede wszystkim komplementarność. Realizowane elementy stanowią zaplanowaną część docelowego kształtu konstrukcji. Obecny zakres prac stanowi pierwszy etap docelowego zintegrowanego systemu zarządzania ruchem zarówno obszarowo, jak i funkcjonalnie. Realizacja wielu elementów systemu w ramach jednego zamówienia gwarantuje także ich kompatybilność i przede wszystkim komplementarność.
Paulina Modelewska: Na jakim etapie znajdują się obecnie prace nad systemem i czy postępują zgodnie z założeniami?
Wojciech Szczurek: Zgodnie z założeniami obecnie realizowana jest kanalizacja teletechniczna w ciągu ulic objętych systemem, która umożliwi łączność światłowodową. Do systemu podłączane są również pierwsze skrzyżowania w Gdańsku, na których trwa wymiana osprzętu sygnalizacji świetlnej. Ponadto Centrum Zarządzania Ruchem w Gdańsku zostało już wyposażone w urządzenia.
Paulina Modelewska: Czy z perspektywy czasu formuła wdrożenia Tristara okazała się lepsza od formuły typowej design-build?
Wojciech Szczurek: Trudno jest porównywać wymienione procedury, ponieważ nie mamy doświadczeń w stosowaniu formuły design-build w odniesieniu do technologii ITS. W przypadku TRISTARA po fazie koncepcyjnej przystąpiono do opracowania branżowych projektów budowlanych, a następnie w przetargu wyłoniono wykonawcę systemu. Projekty branżowe, które stanowiły załącznik do SIWZ, pozwoliły oferentom na szczegółowe zapoznanie się z wymaganiami zamawiającego, przede wszystkim odnośnie warstwy sprzętowej oraz lokalizacji poszczególnych elementów systemu. W ten sposób zminimalizowano ryzyko sporów pomiędzy wykonawcą i zamawiającym w kwestii szczegółowych rozwiązań, które mogłyby wstąpić w sytuacji zastosowania ogólnych opisów i wymagań w SIWZ przyczyniając się do obniżenia jakości otrzymanych rozwiązań. Wcześniejsze opracowanie projektów pozwoliło na przyspieszenie uzyskania pozwolenia na budowę i również przyczynia się do przyspieszenia fazy wykonawczej.
Paulina Modelewska: Dziękujemy za rozmowę i życzymy powodzenia w dalszej realizacji projektu.
Wizualizacja systemu Tristar
(Źródło: www.youtube.com)
O autorze:
Wojciech Szczurek – doktor prawa, ukończył Uniwersytet Gdański, a wcześniej witomińską SP Nr 35 oraz II LO im. Adama Mickiewicza w Gdyni. Z zawodu sędzia. W latach 1989-94 pracował w Sądzie Rejonowym w Gdyni w Wydziale Cywilnym, był przewodniczącym tego wydziału. Członek Senatu Wyższej Międzynarodowej Szkoły Stosunków Gospodarczych i Politycznych. Od 1998 roku Prezydent Miasta Gdyni. W wyborach samorządowych w 2010 roku uzyskał wśród mieszkańców miasta ponad 87 % poparcia w pierwszej turze, co – podobnie jak we wcześniejszych głosowaniach – było najlepszym wynikiem w kraju wśród prezydentów miast. Aktywność samorządową poprzedzoną działalnością obywatelską (współtworzył Komitet Obywatelski) rozpoczął w 1990 roku, kiedy został radnym Rady Miasta Gdyni. W latach 1991-1998 był Przewodniczącym Rady Miasta Gdyni, równocześnie reprezentował miasto w Sejmiku Samorządowym Województwa Gdańskiego. Od 2003 roku jest prezesem Stowarzyszenia Miast Autostrady Bursztynowej, którego aktywność przyczyniła się do rozpoczęcia budowy autostrady A1. Inicjator powołania w 2011 roku Metropolitalnego Forum Wójtów, Burmistrzów i Prezydentów NORDA, którego celem jest współpraca działających w nim samorządów na rzecz rozwoju Pomorza. Autor książki pt. ,,Działalność gospodarcza gmin w portach morskich” (Gdańsk 2002) oraz wielu artykułów prasowych z zakresu prawa i samorządności, współautor książki ,,Prawo w portach morskich” (Warszawa 1998).
O mieście:
Gdynia – miasto na prawach powiatu w północnej Polsce, w województwie pomorskim, położone nad Morzem Bałtyckim, na Pobrzeżu Gdańskim i Pojezierzu Wschodniopomorskim. Wchodzi w skład Trójmiasta (wraz z Gdańskiem i Sopotem). Jest jednym z miast aglomeracji gdańskiej. Prawa miejskie Gdynia uzyskała 10 lutego 1926 roku. Impulsem do rozwoju miasta była budowa portu, który powstał w celu zapewnienia Polsce dostępu do morskich szlaków i bazy marynarki wojennej wobec niepewnej sytuacji w Wolnym Mieście Gdańsku. Szybki napływ ludności i dynamiczny rozwój portu sprawiły, że w ciągu kilkunastu lat po nadaniu praw miejskich Gdynia ze wsi rybackiej przekształciła się w miasto zamieszkane przez 127 tys. osób. Obecnie Gdynia ma ponad 250 tys. mieszkańców, jest nowoczesnym ośrodkiem gospodarki morskiej, handlu międzynarodowego, nauki i szkolnictwa wyższego, kultury i turystyki. Jest chętnie przytaczanym przykładem miasta sukcesu, miasta ludzi przedsiębiorczych, aktywnych i odważnych.
